Servis personalnih asistenata pojavio se prvi put kao pojam i kao praksa 2001. godine kada ga je kao mini pilot projekat organizovao Centar za samostalni život OSI Srbije uz finansijsku podšrku medjunarodne organizacije Oxfam. Rezultati i iskustva tog mini projekta, Centar je objavio u istraživačkoj studiji slučaja „Servis personalnih asistenata kao alternativni oblik podrške invalidima”.
Taj mini pilot projekat poplocao je put znacajnoj donaciji koja je stigla od “Irske pomoci” za puni pilot program 2002.godine, koji je implementiran u saradnji sa medjunarodnom organizacijom Katolička služba pomoći (CRS), koji je podržalo i tadašnje Ministarstvo za socijalnu politiku Srbije, a kasnije nastavila da ga podržavaju i sva kasnija Ministarstva rada i socijalne politike Srbije u tri Vlade koji su se promenile u tom vremenskom periodu. Sličan servis postoji u mnogim zemljama, među kojima su Irska, Velika Britanija, Švedska, Danska, Norveška, Finska, Italija, Nemačka i SAD. Pilot servis PA u Srbiji oslanja se na iskustva i naučene lekcije iz svih ovih zemalja, ali najviše je inspirisan irskim iskustvom.
U periodu od 2002. do 2010. godine, Centar je obavljao niz aktivnosti i projekata u cilju promovisanja i pružanja usluge personalne asistencije i to:
1. Organizovanje servisa od 2002 do 2007 kroz projekat SPAS I i SPAS II, koji su finansirali Vlada Repubike Irske, CRS i Vlada Republike Srbije
2. Razvijanje, testiranje i primena procedura i dokumenata neophodnih za odvijanje servisa
3. Razvijanje programa obuke za personalne asistente i obuke za korisnike i sprovodjenje edukacija za preko 100 asistenata, više od 100 korisnika, predstavnike Centara za socijalni rad i lokalnih vlasti u periodu od 2003 do 2007 godine
4. Izrada studije izvodljivosti za Servis personalnih asistenata u Srbiji, 2006. i registracija Studije u Zavodu za intelektualnu svojinu Republike Srbije
5. Obavljeno istraživanje o Ekonomskoj opravdanosti ulaganja u SPA i Istraživanje o promenama kvaliteta života korisnika koji su koristili servis PA
6. Organizovanje servisa PA od 2007 do sredine 2008 kroz projekat „Od alternative do standardizacije“ finansiran od Fonda za socijalne inovacije Vlade Republike Srbije
7. Izrada standarda kvaliteta za uslugu personalne asistencije kroz projekat „Od alternative do standardizacije“ finansiran od Fonda za socijalne inovacije Srbije tokom 2007. godine
8. Testiranje Nacrta standarda za uslugu personalne asistencije kroz pružanje usluge servisa PA u Beogradu i Leskovcu, u okviru programa za proveru standarda Ministarstva rada i socijalne politike Srbije u saradnji sa Republičkim zavodom za socijalnu zaštitu, tokom 2008. godine
9. Organizovanje servisa PA i dalja izrada standarda za korisnike u Beogradu, tokom 2009. godine kroz projekat koji je finansirao Balkanski fond za gradjanske inicijative – BCIF
10. Podrška organizovanju usluge personalne asistencije u Novom Sadu kroz partnerski projekat sa centrom „Živeti uspravno” uz podršku Izvršnog veća Vojvodine, u kome je CSŽ bio odgovoran za obuke asistenata i korisnika, kao i uspostavljanje procedura i mehanizama za pružanje servisa
11. Prezentacija iskustava iz pružanja usluga personalne asistencije uključujući izvodjenje neophodnih obuka i proces izrade standarda kvaliteta usluge SPA, na nizu stručnih, domaćih i medjunarodnih skupova Centar za samostalni život OSI Srbije je kroz svoj projekat SPAS ukljucio znatan broj relevantnih institucija iz razlicitih sektora u sprovodjenje svojih aktivnosti, dao inicijativu da se ispita potreba za integrisanim i odgovarajucim uslugama u sistemu socijalne zastite i ponudio alternativne usluge za osobe sa invaliditetom.
U vreme pokretanja prvog Servisa PA (2001/2002 god.) od relevantne zakonske regulative postojao je samo Zakon o socijalnoj zaštiti i socijalnoj sigurnosti građana, koji nije prepoznavao ovu vrstu usluga. Od tada je, zahvaljujući i aktivnostima Centra za samostalni život OSI Srbije, donet niz strategija i zakona koji daju osnov za obezbedjenje ove usluge kroz sistem socijalne zaštite, ali i u drugim relevantnim oblastima. Ključna zakonska dokumenta koja su relevantna za pružanje usluga socijalne zaštite jesu:
- Strategija za smanjenje siromaštva Srbije
- Strategija razvoja socijalne zaštite
- Strategija za unapređenje položaja osoba sa invaliditetom Srbije
- Zakon o socijalnoj zaštiti i socijalnoj sigurnosti građana Srbije
- Zakon o sprečavanju diskriminacije osoba sa invaliditetom Srbije
- Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju OSI
- Zakon o potvrdjivanju Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom
- Zakon o socijalnoj zaštiti Srbije
I konacno, Centar za samostalni zivot OSI Srbije je u julu 2011. godine akreditovao prvi i jedini program obuke za personalne asistente u Republickom zavodu za socijalnu zastitu.
Ponosni smo na svoj rad i znamo zasto.